Phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu vào mùa xuân

Mùa đông đi qua mang theo không khí lạnh và thay vào đó là sự chuyển biến nhiệt độ tăng cao trở lại. Không khí ấm áp của mùa xuân, kèm theo độ ẩm đã tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn sinh sôi, phát triển mạnh. Đây cũng là  một trong những tác nhân gây nên nhiều dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trong đó có bệnh viêm màng não do não mô cầu. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính, bệnh viêm màng  não do mô cầu khuẩn là nguyên nhân gây ra 171.000 ca tử vong vào năm 2000; cho đến nay, viêm màng não mô cầu vẫn là bệnh vô cùng nguy hiểm, đe dọa đến sức khỏe và tính mạng của con người.

Hình ảnh về viêm màng não mô cầu

Viêm màng não mô cầu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính qua đường hô hấp, do vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningitidis (còn gọi là Meningococcus) gây ra. Bệnh xuất hiện tái phát trong năm, tuy nhiên có thể thành dịch vào mùa thu, mùa đông và mùa xuân. Theo số liệu của Viện vệ sinh dịch tễ trung ương, tỷ lệ mắc là: 2.3/100.000 dân.

Dựa vào những kháng nguyên polyozit, người ta chia vi khuẩn não mô cầu thành 4 nhóm chính là A, B, C và D. Não mô cầu nhóm A và B thường hay gặp nhất. Ngoài ra người ta còn bổ sung thêm những nhóm huyết thanh gây bệnh của vi khuẩn não mô cầu như W-135, X, Y và Z. Những vi khuẩn thuộc nhóm huyết thanh này có thể có ít độc lực nhưng vẫn có thể gây bệnh nặng.

Bác sĩ Đỗ Phương Anh, Khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Quảng Ninh cho biết: “Thời gian ủ bệnh của viêm màng não do não mô cầu là 2 – 10 ngày, trung bình 3 – 4 ngày với nhiều bệnh cảnh của các cơ quan, bộ phận như hô hấp, máu, thần kinh, khớp, màng tim, mắt, tiết niệu, sinh dục; các bệnh cảnh có thể riêng rẽ hoặc phối hợp, gây hậu quả là suy đa tạng, rối loạn đông máu trầm trọng, màng não sinh mủ…Các triệu chứng của bệnh viêm màng não do mô cầu xuất hiện đột ngột, bao gồm: Sốt cao đột ngột; đau đầu dữ dội; buồn nôn, nôn; cổ cứng, có thể lơ mơ hoặc hôn mê. Xuất hiện tử ban điển hình: Xảy ra 1-2 ngày sau sốt, lúc đầu dạng chấm sau đó lan nhanh như hình bản đồ hay dạng bọng nước, kích thước 1-2mm đến vài cm. Tử ban có màu đỏ thẫm hoặc tím thẫm, bờ không đều, bề mặt phẳng đôi khi có hoại tử ở trung tâm, thường xuất hiện ở vùng hông và hai chi dưới. Ở những địa phương có bệnh lưu hành, số người nhiễm não mô cầu mà không có triệu chứng lâm sàng chiếm 5 – 10%, là nguồn lây truyền rất quan trọng trong cộng đồng”.

Dạng ban của viêm màng não mô cầu

Tất cả mọi người đều có thể mắc viêm màng não do não mô cầu, tuy nhiên trẻ em dưới 5 tuổi và thanh thiếu niên từ 15-24 tuổi là đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh cao hơn. Việc phơi nhiễm với khói thuốc lá, sống và sinh hoạt trong những điều kiện đông đúc, chật hẹp và tiếp xúc thân mật với nhiều người có thể làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Viêm màng não do não mô cầu có tỷ lệ tử vong cao, bệnh diễn tiến rất nhanh, có thể cướp đi sinh mạng của một người khỏe mạnh chỉ trong 24h kể từ khi phát hiện triệu chứng đầu tiên. Ở thể tối cấp, viêm màng não do não mô cầu có tỷ lệ tử vong lên đến 60-70%. Ở thể viêm màng não mủ, tỷ lệ tử vong 30-40% ngay cả khi đã được điều trị bằng kháng sinh. Nếu may mắn sống sót vẫn có thể mang những di chứng nghiêm trọng như phải cắt bỏ các chi, các ngón tay, ngón chân, để lại các tổn thương não, giảm thính lực, tổn thương thận và các vấn đề về tâm lý…

Viêm màng não do não mô cầu là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, để phòng bệnh Bác sĩ Đỗ Phương Anh khuyến cáo người dân cần:

– Thực hiện vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, súc miệng, họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường.

– Thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc.

– Khi có biểu hiện sốt cao, đau đầu, buồn nôn và nôn, cổ cứng, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

– Chủ động tiêm phòng vắc xin phòng bệnh cho trẻ, vắc xin được tiêm tại các cơ sở tiêm chủng dịch vụ.

Tiêm phòng vắc xin là biện pháp phòng bệnh an toàn và hữu hiệu nhất phòng bệnh viêm màng não mô cầu.(Trong ảnh Tiêm phòng cho trẻ em tại Phòng tiêm Safpo, CDC Quảng Ninh)

Hiện nay, Việt Nam có 2 loại vắc xin phòng các bệnh gây ra do não mô cầu khuẩn gồm vắc xin VA – Mengoc BC (CuBa) phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu khuẩn tuýp B+C; và vắc xin Menactra (Mỹ) phòng các bệnh viêm màng não, nhiễm trùng huyết, viêm phổi… gây ra do não mô cầu khuẩn các tuýp A, C, Y, W.

Ngọc Phượng – CDC Quảng Ninh