Ngày Tết, gặp nhau mời uống một chút rượu để chúc sức khỏe là một nét văn hóa của người Việt. Tuy nhiên bên cạnh những nét đẹp trong văn hoá thì đó còn là vấn đề về sức khoẻ, việc lạm dụng rượu bia có thể gây tổn thương gan, thận…thậm chí gây ngộ độc nếu vô tình uống phải rượu không rõ nguồn gốc.
Việt Nam là quốc gia đứng đầu thế giới về sử dụng rượu, bia. Theo thống kê của WHO, ngộ độc rượu chiếm trên 20% các loại ngộ độc, ghi nhận trong những năm gần đây, trung bình xảy ra từ 1-7 vụ/năm. Số ca tử vong tập trung từ tháng 2 đến tháng 4, đặc biệt thời điểm cuối năm. Trong những ngày Tết nhu cầu sử dụng rượu, bia gia tăng trong các buổi sum họp, liên hoan. Đi cùng với đó là số người nhập viện do say rượu, bia, thậm chí bị ngộ độc rượu cũng tăng cao hơn. Mặc dù Nghị định 100 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt nhưng số người ngộ độc rượu thậm chí tử vong vì ngộ độc cũng không giảm. Phần lớn nguyên nhân đều xuất phát từ sự chủ quan của người sử dụng rượu.
Đối với người sử dụng rượu bia nó có thể gây nên nhiều tác hại. Đối với xã hội bệnh nhân có thể gây nên bạo lực, suy giảm chức năng não bộ, thể chất, chức năng tình dục. Còn đối với cá nhân, sức khỏe, nếu uống rượu ở mức độ nhiều có thể gây tổn thương não bộ với các mức độ từ kích thích tới hôn mê. Bệnh nhân có thể tổn thương chức năng gan, thận, suy đa cơ quan và bệnh nhân rơi vào tình trạng rất nặng nề
Sử dụng rượu bia quá nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ và hệ miễn dịch của cơ thể
Lợi dụng nhu cầu tăng cao dịp Tết, nhiều đối tượng vì lợi nhuận mà sản xuất, kinh doanh rượu giả, rượu kém chất lượng. Theo số liệu của Bộ Công Thương, mỗi năm, Việt Nam có gần 300 triệu lít rượu thủ công được đưa ra thị trường với tình trạng “3 không” – không nguồn gốc xuất xứ, không tem nhãn, không công bố chất lượng. Các sản phẩm rượu trên thị trường hiện chưa được quản lý chặt chẽ, còn nhiều kẽ hở đối với người sản xuất kinh doanh và tiệu thụ sản phẩm. Người tiêu dùng rất dễ mua được các sản phẩm rượu từ các quán ăn, nhà hàng, khách sạn …từ bình dân đến cao cấp. Những sản phẩm này thường được đựng sẵn trong các chai nhựa, can nhựa không nhãn mác, không rõ nơi sản xuất và không thông tin sản phẩm, nhưng được cam kết rằng “Rượu đảm bảo do nhà hoặc người quen nấu”.
Hiện nay 2 loại ngộ độc rượu chính thường gặp là: Ngộ độc rượu ethanol và ngộ độc rượu methanol. Mực độ ngộ độc phụ thuộc vào số lượng rượu uống, tần suất và thời gian sử dụng. Dù ngộ độc loại nào cũng gây tổn hai tới sức khoẻ, tổn thương gan, ruột, dễ dẫn đến ung thư hoặc tử vong. Chia sẻ về vấn đề này, bác sĩ Lê Tiến Dũng, Khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Bãi Cháy cho biết: “Hai rượu đều gây ngộ độc. Ngộ độc rượu methanol và ngộ độc rượu ethanol nó khác. Khi chúng ta ngộ độc rượu ethanol, khi chúng ta có biểu hiện say, chúng ta uống rượu bình thường, các rượu mua bán bình thường, rượu đảm bảo nguồn gốc, chúng ta có dấu hiệu say, chúng ta có tình trạng da đỏ, tim đập nhanh, cảm thấy hưng phấn, nói chuyện nhiều. Đó là triệu chứng cơ bản của ngộ độc rượu ethanol. Còn trong trường hợp ngộ độc methanol, cồn công nghiệp, cái đầu tiên chúng ta gặp cũng giống với ethanol, sẽ thấy hưng cảm, sau đó thì li bì. Triệu chứng muộn xuất hiện về sau là nhìn đôi, nhìn mờ, triệu chứng trên thị giác, thị giác sẽ xuất hiện trước, đó là những dấu hiệu có khả năng chúng ta phải đưa đi viện và sau đấy là khi đến giai đoạn muộn nữa, giai đoạn ảnh hưởng trực tiếp đến trung khu thần kinh, bệnh nhân hôn mê, bệnh nhân bị ức chế hô hấp thì giai đoạn này là muộn rồi, vào viện điều trị cũng rất khó khăn kể cả được chăm sóc tích cực và hồi sức tích cực.”
Rượu, bia là thức uống quen thuộc trong mỗi dịp Tết đến xuân về mặc dù chúng mang đến rất nhiều phiền toái cho sức khoẻ và xã hội. Một chút rượu, bia chúc tết sẽ khiến tinh thần phấn chấn, đầu óc tỉnh táo hơn nhưng nếu uống quá nhiều cũng gây ra nhiều hệ luỵ cho sức khoẻ. Trên thực tế, không có tiêu chuẩn chung uống bao nhiêu là có hại bởi vì việc dung nạp và nguy cơ uống rượu bia khác nhau phụ thuộc vào tuổi, giới tính, đặc tính sinh học khác của từng người cũng như hoàn cảnh và cách thức uống rượu, bia khác nhau. Nói cách khác không có mức độ rượu bia nào là an toàn. Những bằng chứng khoa học đã cho thấy, uống một lượng rất nhỏ rượu bia cũng có thể gây ra nguy cơ và hậu quả sức khoẻ nhất định.
Để phòng chống ngộ độc rượu dịp cuối năm người dân cần chú ý thông tin trên nhãn như tên sản phầm, tên địa chỉ sản xuất, phân phối, định lượng sản phẩm, hàm lượng ethanol, thông tin cảnh báo (nếu có). Nên mua ở các cửa hàng có uy tín, thương hiệu bởi đây là những nơi đáp ứng đầy đủ các điều kiện kinh doanh thực phẩm nói chung và giấy phép kinh doanh rượu nói riêng. Tránh mua những sản phẩm rượu trôi nổi, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Không nên uống rượu có nồng độ từ 30 độ trở lên, quá 30ml/người/ngày. Không uống rượu ngâm với lá, rễ cây, phủ tạng động vật hay rượu ngâm theo kinh nghiệm cá nhân. Không uống rượu khi đang đói, mệt hay sử dụng thuốc điều trị. Chia sẻ một số cách phòng chống ngộ độc rượu, bác sĩ Dũng cho biết: “Cách phòng tránh tốt nhất là không uống rượu. Nếu vẫn phải uống, để tránh ngộ độc methanol thì chúng ta nên uống rượu rõ nguồn gốc, không uống rượu không rõ xuất xứ, không nhãn mác, không có tem, nó rất nguy hiểm, chúng ta có thể uống nhầm những rượu lậu. Số lượng uống tuỳ theo cân nặng, sức khoẻ, có thể uống từ 1-2 chén, tối đa 5 chén với người bình thường. Với người có bệnh lý nền như tăng huyết áp, tuổi cao, bệnh lý về tim mạch thì chúng ta có thể không uống hoặc từ chối. Còn những người uống rượu quá nhiều rồi, sức uống nhiều hơn thì cũng nên hạn chế lại và bớt dần, uống có thể nhỏ hơn 5 chén ở mỗi cuộc liên hoan. Như thế sẽ tốt cho sức khoẻ.”
Hiện đang dịp cuối năm và Tết Nguyên đán đang cận kề, việc cấm uống rượu, bia hoàn toàn là khó thực hiện được. Tuy nhiên, mỗi người cần nâng cao ý thức trong việc sử dụng rượu, bia để đảm bảo sức khỏe, không để xảy ra ngộ độc. Bên cạnh đó cũng lưu ý người dân nên lựa chọn các loại rượu có thương hiệu, có nguồn gốc rõ rang, đảm bảo về an toàn thực phẩm. Trong khi uống, nên uống từ từ, kết hợp vừa ăn vừa uống. Khi thấy bệnh nhân có biểu hiệu ngộ độc rượu, cần theo dõi với có chế độ ăn, nghỉ phù hợp và đưa bệnh nhân tới ngay cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ.
Thanh Nga (CDC)
