Nhỏ nhưng thiết yếu. Gần gũi mà bền bỉ. Trạm Y tế xã/phường từ lâu đã là “nơi gõ cửa đầu tiên” mỗi khi người dân cần tiêm chủng, theo dõi thai kỳ, sơ cứu tai nạn hay phòng dịch bệnh. Hình ảnh người cán bộ y tế cơ sở lặn lội tới từng thôn, bản, từng hộ dân để tuyên truyền phòng chống sốt xuất huyết, tiêm vaccine hay hỗ trợ thai phụ đã trở nên thân thuộc, gần gũi trong tâm trí hàng triệu người dân.
Tuy nhiên, trước yêu cầu phát triển mới, nhất là trong bối cảnh chuyển đổi số, già hóa dân số và các thách thức y tế toàn cầu ngày càng gia tăng, mô hình Trạm Y tế truyền thống với nhiều bất cập về nhân lực, cơ sở vật chất và cơ chế vận hành không còn phù hợp. Để đáp ứng đòi hỏi của thực tiễn, tỉnh Quảng Ninh đã triển khai Đề án số 2621/ĐA-SYT ngày 13/6/2025 về sắp xếp hệ thống tổ chức ngành Y tế theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, mở ra bước chuyển quan trọng trong xây dựng hệ thống y tế cơ sở hiện đại, nhân văn và hiệu quả.
Cán bộ trạm y tế thị xã Đông Triều
Trạm Y tế mới: Không còn “trạm không bác sĩ”
Một trong những tồn tại lớn nhất của y tế cơ sở suốt nhiều năm qua chính là tình trạng “trạm không bác sĩ” – tức là có trạm y tế nhưng không có bác sĩ làm việc cố định, hoặc chỉ có bác sĩ kiêm nhiệm từ tuyến huyện, về làm việc theo lịch không cố định. Điều này khiến nhiều người dân dù sống gần trạm y tế nhưng vẫn buộc phải di chuyển lên tuyến trên để khám bệnh, tạo áp lực không cần thiết cho bệnh viện huyện, bệnh viện tỉnh.
Nhận diện rõ bất cập này, Đề án 2621 đã đưa ra cam kết rõ ràng: Bảo đảm mỗi Trạm Y tế chính đều có bác sĩ làm việc thường xuyên. Đây là bước đột phá lớn và mang tính chiến lược trong nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Cụ thể, ngành Y tế tỉnh Quảng Ninh đã triển khai hàng loạt giải pháp đồng bộ:
- Rà soát tổng thể nhân lực, điều động hợp lý, ưu tiên bố trí bác sĩ về tuyến xã đủ năng lực chuyên môn.
- Luân phiên bác sĩ tuyến huyện về hỗ trợ chuyên môn tại các trạm, đảm bảo người dân không bị gián đoạn khám chữa bệnh.
- Tuyển dụng và thu hút bác sĩ trẻ về công tác tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn với cơ chế đãi ngộ rõ ràng, minh bạch.
Cùng với đó, việc sắp xếp lại mô hình tổ chức trạm y tế theo hướng hợp nhất đầu mối, giảm phân tán cán bộ và tập trung nguồn lực đang giúp tiết kiệm biên chế, nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng tính chuyên nghiệp cho đội ngũ y tế cơ sở.
Mỗi Trạm Y tế chính sẽ đều có bác sĩ làm việc thường xuyên
Phục vụ gần dân – thuận lợi hơn cho người bệnh
Với mô hình mới “mỗi xã có một Trạm chính, nhiều điểm trạm”, người dân không chỉ dễ dàng tiếp cận y tế mà còn được phục vụ chuyên sâu, phù hợp nhu cầu đa dạng của từng nhóm dân cư.
- Tại điểm trạm: người dân ở vùng cao, vùng ven biển, vùng khó khăn có thể dễ dàng đến để tiêm chủng, theo dõi thai kỳ, khám sơ bộ, sơ cứu hoặc nhận tư vấn ban đầu.
- Tại Trạm Y tế chính: nơi được đầu tư tập trung, đầy đủ bác sĩ, trang thiết bị và hệ thống công nghệ – người dân có thể được khám chữa bệnh, theo dõi bệnh mãn tính, xét nghiệm, cấp thuốc, quản lý hồ sơ sức khỏe điện tử.
Hiện nhiều trạm đã được trang bị phần mềm quản lý sức khỏe toàn dân, máy siêu âm, máy điện tim, kết nối Internet tốc độ cao để triển khai khám chữa bệnh từ xa (telemedicine) – giúp người dân không phải đi xa vẫn được tư vấn từ bác sĩ tuyến trên, giảm thời gian, chi phí và công sức đi lại, đặc biệt là với người già, người khuyết tật và phụ nữ mang thai.
Chăm sóc sức khỏe toàn diện – từ “phòng bệnh” đến “quản lý sức khỏe”
Điểm khác biệt rõ ràng của mô hình Trạm Y tế mới không chỉ là hình thức hay nhân lực, mà là tư duy về chăm sóc sức khỏe: chuyển từ “chữa bệnh thụ động” sang “chăm sóc chủ động”, từ chỉ xử lý khi người dân đau ốm sang theo dõi sức khỏe cả đời, phát hiện sớm và phòng ngừa hiệu quả.
Tại Trạm Y tế mới, người dân sẽ được:
- Lập hồ sơ sức khỏe cá nhân điện tử, lưu trữ và đồng bộ hóa qua các tuyến.
- Quản lý bệnh mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường – nhóm bệnh đang gia tăng nhanh chóng trong cộng đồng.
- Tư vấn sức khỏe sinh sản, sức khỏe học đường, dinh dưỡng và bệnh nghề nghiệp.
- Khám sức khỏe định kỳ, phát hiện sớm yếu tố nguy cơ, từ đó chủ động can thiệp hoặc chuyển tuyến khi cần thiết.
Với mô hình này, Trạm Y tế không chỉ là nơi khám chữa bệnh, mà trở thành “bác sĩ gia đình” thân thiện, hiểu rõ hoàn cảnh từng hộ dân, từng bệnh nhân – giúp xây dựng một cộng đồng khỏe mạnh, phát triển bền vững.
Sự chuyển mình mạnh mẽ – từ tư duy đến hành động
Đổi mới hệ thống y tế cơ sở không thể thành công nếu chỉ trông chờ vào sự chỉ đạo từ cấp trên. Đó là cả quá trình chuyển hóa tư duy – hành động – đồng thuận, đòi hỏi sự vào cuộc của:
- Lãnh đạo ngành Y tế, ban hành chính sách đồng bộ, hỗ trợ triển khai.
- Chính quyền địa phương, sát sao cùng thực hiện, tháo gỡ khó khăn tại cơ sở.
- Cán bộ y tế tuyến xã, nhiệt huyết, trách nhiệm, sẵn sàng thích ứng và nâng cao chuyên môn.
- Người dân, chính là trung tâm và là động lực của mọi thay đổi.
Trong quá trình thực hiện Đề án 2621, ngành Y tế Quảng Ninh đã tổ chức hàng chục lớp tập huấn, đào tạo lại kỹ năng khám chữa bệnh, truyền thông, giao tiếp ứng xử cho cán bộ y tế cơ sở; triển khai lấy ý kiến người dân về dịch vụ, mô hình hoạt động; minh bạch thông tin về quyền lợi, tiến độ và lộ trình sắp xếp – nhằm xây dựng niềm tin, sự ủng hộ và đồng hành của cộng đồng.
Người dân đến tiêm chủng tại Trạm Y tế
Một hệ thống y tế cơ sở hiện đại – đang dần thành hình
Hệ thống Trạm Y tế mới của Quảng Ninh đang từng bước hiện thực hóa những giá trị cốt lõi:
- Đủ bác sĩ – nâng cao chất lượng khám chữa bệnh ban đầu.
- Gần dân – thuận lợi, tiết kiệm cho người bệnh.
- Kết nối số – thông minh, hiện đại, không ngắt quãng dữ liệu.
- Quản lý toàn diện – từ dự phòng đến điều trị, từ trẻ em đến người cao tuổi.
Đây chính là nền tảng để từng bước xây dựng hệ thống y tế cơ sở nhân văn, công bằng, hiện đại, đúng với tinh thần Nghị quyết số 20-NQ/TW về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.
Không thay đổi thì không phát triển. Nhưng thay đổi cần sự dẫn dắt và đồng thuận. Việc sắp xếp lại Trạm Y tế không chỉ là bài toán tổ chức, mà là lời cam kết của ngành Y tế tỉnh Quảng Ninh với nhân dân: mang đến một dịch vụ y tế công bằng hơn, hiệu quả hơn, và nhân văn hơn – bắt đầu từ chính những điều tưởng chừng nhỏ bé nhất, nơi tuyến đầu của chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Bài viết tuyên truyền thực hiện Đề án số 2621/ĐA-SYT ngày 13/6/2025 của Sở Y tế Quảng Ninh.
Hoàng Yến – CDC Quảng Ninh
